In de jaren ’80 kenmerkte design zich door een individuele aanpak. Ontwerpers werkten alleen, tekenden schetsen, en ontwikkelden de beste ideeën verder, waaruit de opdrachtgever vervolgens twee of drie opties koos. Bij grotere projecten werkten diverse disciplines samen in een team. Gedurende mijn carrière heb ik de transitie van dit vakgebied waargenomen: van een individuele naar een gezamenlijke aanpak, waarbij een diversiteit aan belanghebbenden hun krachten en expertise samenvoegen.

De essentie blijft onveranderd: hoe creëer je ideeën voor nieuwe producten of diensten? Hoe pas je ruimtes of systemen aan voor het maatschappelijk nut? De methoden en resultaten zijn geëvolueerd, waarbij gebruikers nu een centrale rol spelen in het ontwerpproces. Complexere uitdagingen worden effectiever en efficiënter benaderd. Dit leidt tot een gestructureerd stappenplan. Mijn voorkeur gaat uit naar een driefasenplan, dat we bij Webtic in zijn geheel of gedeeltelijk volgen voor een succesvol resultaat.

Deze fasen zijn:

  1. Ontdekken en inspiratie opdoen door onderzoek.
  2. Conceptontwikkeling, ideevorming, definiëren, en schetsen bijvoorbeeld door het hebben van effectieve brainstorms.
  3. Het vormgevingsproces.

Illustration-workflow

Er zijn verschillende protocollen ontwikkeld die in basis allemaal uitgaan van deze drie stappen. Deze manier van ‘ontwerp denken’ of ‘design thinking’ is toepasbaar binnen velerlei vakgebieden.

  • Hoe kunnen we energie opgewekt via zonnecollectoren efficiënter opslaan?
  • Hoe ontwikkelen we een multifunctionele ruimte op een klein oppervlakte zodanig dat wonen, werken en vrije tijd gecombineerd worden?
  • Welke processen kunnen we ontwikkelen die de werkdruk van docenten verminderen?
  • Hoe zetten we de communicatie van een organisatie op zodat deze weinig onderhoud vergt en effectief is?
  • Hoe ontwikkelen we een applicatie waardoor kinderen zich zelfstandiger kunnen ontwikkelen?

Sociaal ontwerp proces

Voor dit alles is samenwerken met stakeholders en inzicht nodig. Veel inzicht en overzicht. Denk aan:

  • sociale processen,
  • omgevingsfactoren,
  • beperkende factoren,
  • materialen en technieken,
  • toekomstige ontwikkelingen,
  • financiering,
  • infrastructuren
  • politiek
  • etcetera.

Om het samenwerken goed te laten verlopen zijn er groepskenmerken die bijdragen aan de kwaliteit van de aangedragen oplossingen:

  • Leer van fouten. Denk niet in termen van goed of fout maar aan ontwerp experiment waar iedereen aan kan bijdragen en van kan leren.
  • Maak het. Begin simpel en snel. Neem risico’s en leer ervan. Bouw prototypes. Ontwikkelen test procedures.
  • Schep vertrouwen. Iedereen is creatief. Er is geloof in je eigen ideeën nodig en het vermogen om ernaar te handelen.
  • Empathie. Stap in elkaars schoenen, begrijp elkaars leven en los problemen op vanuit elkaars perspectief.
  • Omarm onzekerheid. We weten niet waar we uit zullen komen maar we geven elkaar de ruimte om te onderzoeken en te spelen.
  • Ben optimistisch. Ga altijd uit dat er een verbetering mogelijk is, geloof in potentiële oplossingen.
  • Itereer, itereer, itereer. Door continue te herhalen, te verfijnen en te verbeteren wordt een product, dienst of oplossing succesvoller.

Tijdens mijn studie aan de Hogeschool voor de Kunsten (nu Artez) in de jaren ’80 had ik er geen flauwe notie van dat het vakgebied zich zò dynamisch zou ontwikkelen. Het heeft zich gevormd tot een pracht discipline met een zeer breed toepassingsgebied.