“Ik doe niet mee aan zo’n kinderachtige oefening!” De woorden snijden door de ruimte als een mes. Een jonge docent staat op, haar lichaamstaal spreekt boekdelen. De lange strook papier aan de muur, bedekt met post-its en stickers, lijkt ineens meer op een aanklacht dan een uitnodiging tot co-creatie. De andere universitair docenten schuiven onrustig heen en weer.

Dit is het moment waarop je als designer wordt uitgedaagd. Al je voorbereiding – van de zorgvuldig samengestelde sensitizing toolkit tot de uitgekiende workshopstructuur – lijkt in één klap betekenisloos. Maar juist deze weerstand vertelt een belangrijk verhaal.

Nu, jaren later, kijk ik terug op dat moment als een keerpunt in mijn ontwikkeling als designer. Die vurige weerstand tegen wat ik als een doordachte werkvorm zag, dwong me om dieper te kijken naar mijn eigen aannames en patronen. Het leerde me dat échte verbinding maken meer vraagt dan alleen goede voorbereiding en slimme werkvormen.

1. Een brug bouwen met de juiste metafoor

Een brug bouwen tussen beide gesprekspartners begint met het kiezen van een passende metafoor. Een sterke metafoor bouwt bruggen in een complexe wereld – denk aan hoe je een bureaucratisch systeem kunt vertalen naar een gedeelde, toegankelijke ervaring. Die dag in de workshop leerde ik dat een verkeerde metafoor juist een muur kan opwerpen. Wat voor mij een uitnodigende ‘ontdekkingsreis’ was, voelde voor anderen als een onderschatting van hun professionaliteit.

Bouw voort op het gezamenlijke referentiekader door:

  • Te putten uit dagelijkse ervaringen die herkenbaar zijn
  • Je metaforen aan te passen aan de leefwereld van je gesprekspartner
  • Ruimte te laten voor de ander om de metafoor aan te vullen of bij te sturen
  • Samen nieuwe betekenis te geven aan het gekozen beeld

2. Vaker doorvragen

Vraag eens vaker door. Wees je bewust van de manier waarop woorden landen – niet alleen wat jij zegt, maar vooral wat de ander hoort. Hun kijk op de wereld kleurt jouw boodschap in. Had ik toen maar eerder doorgevraagd naar wat die ‘infantiele oefening’ voor haar betekende. Later begreep ik dat haar weerstand voortkwam uit eerdere frustrerende ervaringen met ‘speelse’ workshops. Deze verschillende perspectieven zijn juist waardevol; ze verrijken het gesprek. Durf te vragen: ‘Hoe zie jij dit?’ of ‘Wat roept dit bij jou op?’ Zo ontstaat er ruimte voor nieuwe inzichten.

3. Luisteren naar het onuitgesproken

Hoor ook wat er niet gezegd wordt. Let op de woorden die steeds terugkomen – vaak schuilt daar een belangrijk thema achter. De heftigheid van haar reactie vertelde me meer dan alleen weerstand tegen een werkvorm. Het ging over professionele erkenning, over serieus genomen worden. Nu let ik scherper op die onderliggende boodschappen in toon en houding. Voel en zie de emotie in iemands stem: de toonhoogte, het tempo, de klankkleur. Kijk naar de lichaamstaal die het verhaal ondersteunt of juist tegenspreekt.

4. Empathisch onderzoeken

Onderzoek de leefwereld van de ander met empathie. Stap even uit je eigen schoenen en probeer de wereld door hun ogen te zien. Die sensitizing toolkit was eigenlijk al een poging om hun wereld te begrijpen. Maar pas toen ik de moed had om stil te staan bij die felle reactie, zag ik hoe groot de kloof was tussen mijn designwereld en hun academische realiteit.

5. Balanceren tussen structuur en ruimte

Speel met het spanningsveld tussen structuur en ruimte. Het is als een spel waarbij je spelregels nodig hebt én de vrijheid om creatief te zijn. De LEGO-metafoor die ik nu gebruik kwam voort uit die workshop. Want juist toen ik de structuur losliet en ruimte maakte voor hun academische inbreng, ontstond er iets nieuws.

6. Focus op het gemeenschappelijke

Focus op de overeenkomsten en omarm de verschillen als leerkansen. Laat de samenwerking als een rode draad door het proces lopen en durf toe te geven als je iets niet weet – deze authenticiteit versterkt de verbinding en nodigt uit tot gezamenlijk leren.

7. Kwetsbaarheid als kracht

Durf je kwetsbaar op te stellen door te delen waar je niet goed in bent – het geeft anderen de ruimte om te schitteren. Op dat moment durfde ik toe te geven dat ik misschien te snel was gegaan met mijn creatieve aanpak. Die kwetsbaarheid opende deuren – ineens deelden anderen ook hun onzekerheden over onderwijsvernieuwing.

8. Van praten naar doen

Ga voorbij de grenzen van het overleg, probeer oplossingen snel en iteratief uit. Na die confrontatie hebben we samen een nieuwe werkvorm bedacht. Een mix van academische precisie en creatieve verkenning. Het werd een experiment waar iedereen in kon geloven.

9. Nieuwsgierig naar weerstand

Die uitbarsting was eigenlijk een geschenk. Het leerde me dat weerstand vaak voortkomt uit betrokkenheid. Ze gaf zo veel om goed onderwijs, dat ze niet wilde dat het ‘versimpeld’ werd tot post-its op een muur.

10. De kracht van stilte

Na die confrontatie in de workshop leerde ik de waarde van stilte pas echt kennen. Net zoals vroeger de ’talking stick’ of gespreksstok ruimte creëerde voor reflectie, zijn stiltes in gesprekken waardevol. Ze geven mensen de mogelijkheid om:

  • Hun gedachten te ordenen
  • Dieper na te denken over wat er gezegd is
  • Hun eigen perspectief helder te formuleren
  • Emoties te verwerken en een plek te geven

Tot slot

Door de jaren heen heb ik geleerd dat het hebben van tastbare artefacten en templates (zowel op papier als in de ruimte) houvast en veiligheid bieden. En de leukste gesprekken waren die waarin de deelnemers mochten tinkeren en hun eigen creativiteit mochten aanspreken bij het gezamenlijk vinden van oplossingen. Het gaat er niet om perfect te zijn in al deze tips, maar om steeds bewuster te worden van hoe je verbinding maakt. Want juist in de momenten waarop het schuurt, liggen de grootste kansen voor groei en wederzijds begrip.