Laatst vroeg iemand me wat voor soort designer ik eigenlijk ben. Hij zag veel mogelijkheden. “There are many kinds of designers,” zei hij, “ranging from the aesthetics of interior design and theater sets to the design of systems in engineering or operations research.” Natuurlijk, “designer” is een functie, maar voor mij is het veel meer dan dat. Het gaat niet alleen om wat ik doe, maar ook om hoe ik naar de wereld kijk.
Als designer leer je continu te schakelen tussen het kleinste detail en het grote geheel. Je wordt getraind om ideeën te verbreden (divergeren) en vervolgens weer te versmallen (convergeren). Dit proces opent vaak deuren naar inzichten en oplossingen die buiten de gebaande paden liggen—de kern van design thinking1Design thinking is een creatieve aanpak om problemen op te lossen, waarbij de behoeften van gebruikers centraal staan. Het proces omvat het begrijpen van de gebruiker, het genereren van ideeën, en het snel testen van oplossingen.. Het vermogen om deze vaardigheden over te dragen tijdens participatief design is van onschatbare waarde.
Dit besef kwam vooral tot leven tijdens een project met een team van mensen met uiteenlopende achtergronden. Van programmeurs tot onderwijswetenschappers; iedereen bracht een uniek perspectief in. Wat vooral opviel, was niet alleen de diversiteit aan meningen, maar de verschillende belangen die elk teamlid vertegenwoordigde. Hier kwam systems thinking2Systems thinking helpt je de samenhang en complexiteit van een geheel te begrijpen. Het kijkt naar hoe verschillende onderdelen met elkaar interageren en benadrukt dat een verandering in één deel impact heeft op het geheel. goed van pas, omdat het de complexiteit van deze diverse belangen omarmt. Er is niet één enkele oplossing; in plaats daarvan heeft iedereen een rol in het proces. Door actief te luisteren, het proces te begeleiden en al deze ideeën te integreren, ontdekten we een oplossing die we als individuen nooit hadden kunnen bedenken.
“You can’t ‘solve’ complexity, but you can learn to navigate it. Systems thinking isn’t about simplifying the world, but about seeing how things interconnect and how small changes can ripple out.” — Donella Meadows, systeemdenker en auteur van o.a. Thinking in Systems.
Tijdens zo’n proces ervaar ik vaak een mix van emoties: van frustratie omdat de oplossing ongrijpbaar blijft, tot opwinding wanneer de puzzelstukjes eindelijk op hun plek vallen. Ook mijn zoektocht naar de beste tangible objects en mijn eigen menselijke tekortkomingen, die soms het faciliteren bemoeilijken, horen daarbij. Juist deze uitdagingen maken het werk zo bevredigend.
Waarden
Wat me in dit vak drijft, is de overtuiging dat design mensen dichter bij elkaar kan brengen, zelfs als ze totaal verschillend zijn. In een participatieve sessie zie je dat hiërarchieën verdwijnen, en dat iedereen – van buurtbewoners tot dienstverleners tot de eigenaar van een internationale organisatie – een gelijke stem krijgt. Dat moment waarop iedereen zich gehoord voelt en samen iets creëert, dát is de kern van design voor mij.
Met designmethoden kun je samen met anderen, ongeacht hun ervaring of achtergrond, wicked problems. Dit zijn complexe vraagstukken zonder eenvoudige oplossing, waarin meerdere factoren en belangen nauw met elkaar verweven zijn. Ze vragen om creatieve en gezamenlijke aanpakken, omdat traditionele oplossingen tekortschieten. Dit zijn uitdagingen die geen enkele partij alleen kan oplossen – denk aan klimaatverandering of de kloof tussen arm en rijk. Hoe vaardiger we samen kunnen denken en creëren, voorbij onze eigen belangen, hoe groter de kans dat we deze problemen daadwerkelijk kunnen oplossen.
En dat roept de vraag op: welke nieuwe tools en methoden zouden we kunnen ontwikkelen om participatieve design-sessies te verbeteren? Deze vraag houdt me bezig, omdat ik geloof dat de juiste aanpak het verschil kan maken in hoe effectief en inclusief deze sessies zijn.
“Everyone designs who devises courses of action aimed at changing existing situations into preferred ones.” — Herbert A. Simon, bekend om zijn werk in beslissings- en systeemtheorie.
Simons woorden benadrukken dat design gaat om het veranderen van de wereld om ons heen. Dit ondersteunt mijn idee dat design meer is dan een functie; het is een manier van denken en handelen waarmee je op zoek gaat naar betere oplossingen in een complexe wereld.
De rol van technologie
Technologie speelt een steeds belangrijkere rol in ons designproces. Met de opkomst van AI en virtual reality werken we niet alleen efficiënter, maar ontdekken we ook totaal nieuwe mogelijkheden. AI kan bijvoorbeeld helpen bij het analyseren van complexe gegevens en het opsporen van patronen die anders misschien onopgemerkt blijven. Virtual reality gaat nog een stap verder door onze ideeën tot leven te brengen in een meeslepende omgeving, waardoor deelnemers zich beter kunnen inleven in verschillende scenario’s en gebruikerservaringen.
Door deze technologieën te integreren in participatieve design-sessies, kunnen we drempels verlagen en een inclusieve sfeer creëren waarin iedereen zich gehoord voelt. Digitale tools bieden nieuwe manieren om samen te werken en creatief te zijn, wat leidt tot effectievere en innovatievere oplossingen.
En dat brengt me naar de vraag blijft: hoe kunnen we technologieën zoals AI en virtual reality optimaal inzetten om participatieve design-sessies zowel inclusiever als effectiever te maken?
Er valt nog zoveel te ontdekken – laten we zien wat de volgende stap brengt.
- 1Design thinking is een creatieve aanpak om problemen op te lossen, waarbij de behoeften van gebruikers centraal staan. Het proces omvat het begrijpen van de gebruiker, het genereren van ideeën, en het snel testen van oplossingen.
- 2Systems thinking helpt je de samenhang en complexiteit van een geheel te begrijpen. Het kijkt naar hoe verschillende onderdelen met elkaar interageren en benadrukt dat een verandering in één deel impact heeft op het geheel.
