Lijfschrijfsels zijn veel meer dan zomaar wat doodles in de kantlijn van je notities. Waar doodles vaak ontstaan uit verveling of afleiding, komen lijfschrijfsels voort uit een diepere staat van verbinding met jezelf. Het zijn uitingen van wat psycholoog Mihaly Csikszentmihalyi de ‘flow state’ noemt – die bijzondere toestand waarin je volledig opgaat in wat je doet, waarin tijd vervaagt en zelfbewustzijn plaatsmaakt voor pure expressie. Lijfschrijfsels’ komt voort uit het samensmelten van ‘lijf’ (het fysieke), ‘schrijven’ (het creërende) en het achtervoegsel ‘-sels’ dat het spontane, groeiende karakter benadrukt.

De anatomie van flow in lijfschrijfsels

In een flow state gebeurt er iets bijzonders in je brein. Je frontale cortex, dat controlerende deel dat altijd wil plannen en sturen, dimt als het ware zijn licht. En dan gebeurt er iets bijzonders: verschillende delen van je brein beginnen op een nieuwe manier samen te werken. Gelijk straatmuzikanten die elkaar voor het eerst ontmoeten – ze kennen allemaal hun instrument door en door, en zonder woorden of dirigent ontstaat er een perfect samenspel die voorbijgangers laat stilstaan. Hun gedeelde muzikale kennis, zowel bewust als onbewust, laat ze samen iets nieuws maken, iets verrassends.

In deze flow state:

  • Wordt je innerlijke criticaster tot zwijgen gebracht
  • Verdwijnt je gevoel voor tijd
  • Voelt alles moeiteloos en ‘au naturel’
  • Versmelten denken en doen tot één aangenaam geheel

Bij lijfschrijfsels zie je dit terug. Je lijf beweegt zonder dat je hoofd er grip op probeert te krijgen. Er ontstaan bewegingen en expressies die je vooraf nooit had kunnen bedenken – als een dans die zichzelf choreografeert. Het is een soort ‘gestructureerde improvisatie’: niet zomaar wat krabbelen zoals bij doodles, maar een expressie die voortkomt uit een diepere lichamelijke wijsheid.

Van krabbel naar betekenis

Waar doodles vaak eindigen als decoratieve patronen, dragen lijfschrijfsels altijd een vorm van betekenis in zich. Ze zijn als een gesprek tussen je bewuste en onbewuste mind, tussen je lijf en je omgeving. In mijn workshops zie ik hoe mensen via hun lijfschrijfsels:

  • Complexe ideeën uitwerken die ze nog niet in woorden kunnen vatten
  • Emotionele landschappen in beweging of vorm vertalen
  • Nieuwe verbindingen leggen die hun rationele denken verrassen
  • Hun eigen creatieve stem ontdekken

Het verschil met doodles zit ook in de intentie. Niet de intentie om iets specifieks te maken – dat zou juist de flow kunnen blokkeren – maar de intentie om aanwezig te zijn in het moment van creatie. Het is een vorm van ‘mindful maken’ waarbij je zowel volledig aanwezig bent als volledig vrij.

De diepere laag van flow

In de flow state van lijfschrijfsels ervaar je wat wetenschappers ook wel de ‘transient hypofrontality‘ noemen – een tijdelijke verschuiving in je hersenactiviteit waarbij je normale zelf-monitoring even op een lager pitje staat. Dit creëert ruimte voor:

  • Intuïtieve inzichten die je normale denken overstijgen
  • Directe expressie van onderbewuste patronen en ideeën
  • Een gevoel van verbinding met iets groters dan jezelf
  • Toegang tot kennis en creativiteit die normaal verborgen blijft

Van flow naar vorm

Het bijzondere aan lijfschrijfsels is dat ze deze flow state niet alleen faciliteren, maar ook vastleggen. Of het nu gaat om:

  • Een dans die spontaan vorm krijgt
  • Een reeks gebaren die een verhaal vertellen
  • Een ruimtelijke compositie die organisch groeit
  • Een getekende tekst die zich als vanzelf ontvouwt

Steeds ontstaat er iets dat tegelijk persoonlijk én universeel is, iets dat zowel vorm als beweging is, zowel proces als resultaat.

De praktijk van flow

Om in deze staat te komen is het belangrijk om:

  • Een veilige ruimte te creëren – fysiek en mentaal
  • Je oordelende geest even op pauze te zetten
  • Onzekerheid toe te laten
  • Te vertrouwen op de wijsheid van je lijf
  • Jezelf toe te staan om te verdwalen in het maken

Dit is anders dan bij doodles, waar je vaak juist afgeleid bent of met je aandacht ergens anders zit. Bij lijfschrijfsels ben je juist intens aanwezig, ook al ben je niet bewust aan het sturen.

Lijfschrijfsels als brug

Uiteindelijk vormen lijfschrijfsels een brug tussen je innerlijke en uiterlijke wereld, tussen je bewuste en onbewuste, tussen controle en overgave. Ze zijn geen willekeurige krabbels maar betekenisvolle sporen van momenten waarin je helemaal jezelf was, waarin je lijf mocht spreken en je geest mocht luisteren.

Bronnen

  • Anthropic. (2024, January 4). (AI Conversatie met Claude 3.5 Sonnet). https://www.anthropic.com/claude
  • Csikszentmihalyi, M. (1999). Flow: Psychologie van de optimale ervaring (H. Moerdijk, Vert.). Amsterdam: Boom.
  • Dietrich, A. (2003). Functional neuroanatomy of altered states of consciousness: The transient hypofrontality hypothesis. Consciousness and Cognition, 12(2), 231-256.