Het creëren van datavisualisaties is een van mijn grootste passies. Het vermogen om complexe gegevens om te zetten in aantrekkelijke en overzichtelijke presentaties voelt voor mij als pure magie. Het doet me denken aan de opwinding die ik als kind voelde wanneer ik met een potlood over een maagdelijk wit vel papier kraste en er langzaam een geheime tekening tevoorschijn kwam. Net zoals deze tekening zich voor mijn ogen ontvouwde, zo biedt de interpersoonlijke circumplex een diepgaand inzicht in menselijke emoties en interacties.

Wat is een circumplex?

Een circumplex is een vorm van datavisualisatie die complexe gegevens presenteert in een cirkelvormig diagram met twee assen die samen een volledige 360-graden cirkel omvatten. Deze visualisatie wordt vaak gebruikt om gegevens te begrijpen en te presenteren, vooral wanneer er sprake is van cyclische of periodieke patronen.

Geschiedenis en ontwikkeling

Dimensionale modellen hebben een rijke geschiedenis in de psychologie en hebben ons begrip van emoties verdiept. Een bijzonder interessante benadering binnen deze modellen is het circumplex model van affect, dat stelt dat al onze emotionele toestanden voortkomen uit twee fundamentele neurofysiologische systemen. Het ene systeem heeft te maken met hoe prettig of onprettig we ons voelen, terwijl het andere systeem gerelateerd is aan hoe alert of ontspannen we zijn (Russell, 1980). In dit model wordt elke emotie gezien als een mix van deze twee dimensies.

Dit fascinerende inzicht verdiept ons begrip van emoties en hun oorsprong. Het biedt een intrigerende benadering om de complexiteit van menselijke gevoelens en reacties te onderzoeken. Psychologen en therapeuten passen dit inzicht toe om de emoties van cliënten te begrijpen en te volgen.

Illustratie van een circumplex van emotie

Toepassingen van het circumplex

De interpersoonlijke circumplex heeft niet alleen waarde binnen de psychologie, maar wordt ook op verschillende andere gebieden toegepast.

  1. Emotioneel onderzoek. Psychologen en therapeuten maken gebruik van circumplex-visualisaties om emoties van patiënten te begrijpen en weer te geven, waarbij emoties zoals angst, blijdschap, verdriet en boosheid in een cirkel worden geplaatst.
  2. Persoonlijkheidsonderzoek. In de psychologie worden circumplex-visualisaties gebruikt om persoonlijkheidskenmerken te organiseren en te begrijpen. Een bekend voorbeeld hiervan is de Big Five-persoonlijkheidstheorie, waarin eigenschappen zoals extraversie, openheid, vriendelijkheid, consciëntieusheid en emotionele stabiliteit worden weergegeven in een circumplex-diagram.
  3. Klanttevredenheidsonderzoek. Marketeers maken gebruik van circumplex-visualisaties om feedback van klanten te analyseren en te begrijpen. Dimensies zoals tevredenheid, loyaliteit en productkwaliteit kunnen hierbij worden gebruikt.
  4. Onderzoek naar sociaal gedrag. In de sociologie worden circumplex-diagrammen gebruikt om gedragspatronen in sociale interacties te visualiseren. Een voorbeeld hiervan is de interactie tussen dominantie en vriendelijkheid in groepen.

Illustratie van een Big Five circumplex

Het verschil tussen de Roos van Leary en het Interpersoonlijke Circumplex

De Roos van Leary, ontwikkeld door psycholoog Timothy Leary, is een waardevol model voor het begrijpen van interpersoonlijke relaties en gedragsdynamiek. Het richt zich op het analyseren van gedragspatronen en interacties tussen mensen. Aan de andere kant richt de interpersoonlijke circumplex van James A. Russell zich op een ander aspect van de menselijke ervaring: emoties en affect. Dit model categoriseert en organiseert emoties op basis van hun valentie (positiviteit/negativiteit) en arousal (opwinding/niet-opwinding).

Terwijl de Roos van Leary ons helpt begrijpen hoe mensen met elkaar omgaan en communiceren, biedt de interpersoonlijke circumplex diepgaand inzicht in de emotionele toestanden die individuen ervaren. Samen dragen deze modellen bij aan een breder begrip van menselijk gedrag en interpersoonlijke relaties in de psychologie.

Conclusie

De interpersoonlijke circumplex is een krachtige tool voor het begrijpen van complexe gegevens en emoties. Het biedt een gestructureerde manier om informatie te visualiseren en te begrijpen, waardoor onderzoekers en analisten dieper inzicht kunnen krijgen en effectieve acties kunnen ondernemen. Of het nu gaat om persoonlijkheidsonderzoek, klanttevredenheidsonderzoek of onderzoek naar sociaal gedrag, de interpersoonlijke circumplex heeft talloze toepassingen en draagt bij aan ons begrip van de menselijke ervaring.

Het is fascinerend om te zien hoe datavisualisaties ons in staat stellen om complexe gegevens te vereenvoudigen en betekenisvolle inzichten te verkrijgen. Net zoals ik als kind gefascineerd was door de geheime tekeningen die tevoorschijn kwamen wanneer ik over een vel papier kraste, zo biedt de interpersoonlijke circumplex ons een diepgaand inzicht in de geheimen van menselijke emoties en interacties. Het is een ware magie die ons helpt de wereld om ons heen beter te begrijpen.

Literatuur

  • Posner, J., Russell, J. A., & Peterson, B. S. (2005). The circumplex model of affect: an integrative approach to affective neuroscience, cognitive development, and psychopathology. Development and psychopathology, 17(3), 715–734. https://doi.org/10.1017/S0954579405050340
  • Hofstee, W. K., de Raad, B., & Goldberg, L. R. (1992). Integration of the big five and circumplex approaches to trait structure. Journal of personality and social psychology, 63(1), 146–163. https://doi.org/10.1037//0022-3514.63.1.146
  • Cohen, E. H., & Deuling, J. K. (2014). Structural Analysis of the Abridged Big Five Circumplex: A Comparison among Gender and Ethnic Groups. Bulletin of Sociological Methodology/Bulletin de Méthodologie Sociologique, 122(1), 63-86. https://doi-org.ezproxy.elib11.ub.unimaas.nl/10.1177/0759106314521971

 

Interessante links

– Circular Visualizations door Manuel Lima. American Scientist.