Als human-centered designers weten we dat échte verandering begint bij mensen. Toch worstelen we vaak met het creëren van impact op systeemniveau. Het recente white-paper van The Australian Centre for Social Innovation (TACSI) biedt hiervoor een verfrissend perspectief met hun white-paper Impactnetwerken als mensgerichte aanpak voor systeemverandering.

Wat zijn impactnetwerken?

Impactnetwerken zijn doelbewust gecreëerde verbindingen tussen mensen en organisaties die samen aan systeemverandering werken. Anders dan traditionele netwerken:

  • Richten ze zich op het verschuiven van onderliggende patronen in het systeem
  • Brengen ze zeer diverse perspectieven samen
  • Werken ze vanuit gedeeld eigenaarschap
  • Maken ze ruimte voor emergente oplossingen

Het gaat dus niet alleen om wat je doet, maar vooral om hoe je het doet. TACSI’s white paper biedt hier een rijk en praktisch raamwerk voor, dat ik in dit korte bericht vertaal naar onze Nederlandse context.

Waarom traditionele netwerken tekortschieten

In Nederland kennen we veel netwerken en samenwerkingsverbanden. Denk aan brancheverenigingen of gemeentelijke overlegstructuren. Maar deze zijn vaak:

  • Te formeel en hiërarchisch ingericht
  • Gericht op belangenbehartiging in plaats van systeemverandering
  • Beperkt in diversiteit van perspectieven

De kracht van impactnetwerken

Impactnetwerken doorbreken dit patroon door:

  • Relaties centraal te stellen, niet structuren
  • Ruimte te maken voor experiment en onzekerheid
  • Welzijn als voorwaarde voor impact te zien
  • Diverse perspectieven actief te verbinden

Vier pijlers voor mensgerichte systeemverandering

  1. Verbinding als fundament. Net als bij participatief ontwerp draait het om échte verbinding tussen mensen. Zonder vertrouwen geen verandering.
  2. Ruimte voor niet-weten. Als designers herkennen we dit: de beste oplossingen ontstaan vaak in de ‘fuzzy front end’. Impactnetwerken maken hier bewust ruimte voor.
  3. Kleine veranderingen, grote impact. Vergelijkbaar met design thinking: iteratief werken, leren van prototypes en patronen herkennen.
  4. Welzijn als voorwaarde. Een gezonde balans tussen actie en reflectie, precies wat we ook in ontwerpprocessen nastreven.

Nederlandse context & kansen

In Nederland zien we al voorzichtige bewegingen richting deze aanpak, bijvoorbeeld:

  • Initiatieven rond gebiedsgericht werken
  • Netwerken in de energietransitie
  • Samenwerkingen in de zorgsector

Voor wie is dit relevant?

Deze aanpak is vooral interessant voor:

  • Designers die hun impact willen vergroten
  • Beleidsmakers die zoeken naar nieuwe vormen van samenwerking
  • Changemakers in complexe systemen
  • Organisaties die worstelen met traditionele netwerkvormen

Een uitnodiging tot experiment

Als human-centered designers hebben we de tools en mindset om impactnetwerken te laten slagen. Het vraagt om lef, geduld en vertrouwen in het proces – precies waar wij goed in zijn. Het complete TACSI-rapport biedt nog veel meer praktische inzichten. Maar het belangrijkste is: begin klein, focus op mensen en durf te experimenteren met nieuwe vormen van samenwerking.

Meer weten?

Dit artikel raakt slechts de kern van TACSI’s diepgaande analyse en praktische raamwerk voor impactnetwerken. Download de volledige white paper voor:

  • Gedetailleerde case studies van succesvolle impactnetwerken wereldwijd
  • Praktische tools voor het opzetten en faciliteren van netwerken
  • Diepgaande analyse van de vier kernprincipes
  • Concrete indicatoren om te bepalen of een impactnetwerk geschikt is voor jouw context

Bronnen

Dit artikel is een interpretatie en vertaling naar de Nederlandse context van de white paper “Building networks for systemic impact” (2024) van The Australian Centre for Social Innovation (TACSI). Het biedt een persoonlijk perspectief vanuit human-centered design op de inzichten uit het originele document. De white paper is beschikbaar via de projectpagina.